Ruim vóór de komst van de Romeinse legioenen, kende de regio rond Hakendover een rijke verfijnde en bloeiende cultuur: de La Tène-cultuur. Deze periode, die ruwweg loopt van de 5e tot de 1e eeuw v.Chr., staat bekend om haar kunstige metaalbewerking, hiërarchische samenleving en complexe nederzettingsstructuren. Archeologische opgravingen in de omgeving van Hakendover vormen het tastbare bewijs van deze rijke geschiedenis.
Op verschillende locaties rond Hakendover zijn sporen uit de pre-Romeinse IJzertijd blootgelegd. Deze vondsten tonen aan dat de regio al vóór ca. 100 v.Chr. een goed georganiseerde en actieve samenleving kende.
Belangrijke bronnen:
Bosschelstraat-opgraving (Hakendover):
Een meerperiodensite met ruim 340 archeologische sporen, waaronder diverse IJzertijd-silo’s.
Deze site is opgenomen in de Inventaris.Onroerend Erfgoed en wordt ondersteund door een officieel eindrapport.
Archeologieportaal Vlaanderen:
Een databank met archeologische eindverslagen, met updates tot en met 2024, vermeldt recente opgravingen in Hakendover, Tienen en Tielt-Winge.
Regionale context:
Syntheses en studies tonen aan dat de omgeving rijk is aan Romeinse wegen, villa’s en IJzertijd-vindplaatsen, wat wijst op een langdurige historische activiteit. STU-publicatie.
Wetenschappelijk onderzoek:
Studies over nederzettingsdynamiek in de regio, bevestigen het voorkomen van typische IJzertijdsporen zoals greppels, huissporen en silo’s – perfect aansluitend bij de Bosschelstraat-vondsten. Cannerberg-studie
Deze stille aanloop naar de Romeinse periode toont hoe de regio rond Hakendover al vroeg een strategische en culturele rol speelde.
Een artistieke reconstructie toont een nederzetting in de streek rond Hakendover tijdens de pre-Romeinse IJzertijd: lemen huizen en voorraadschuren met rieten daken, ingebed in een landschap dat wordt gevormd en beheerd door lokale gemeenschappen.
Stel je de streek rond Hakendover voor in het zacht glooiende Haspengouwse landschap. De vruchtbare lössgronden zijn ideaal voor landbouw. Akkerstroken met emmertarwe, gerst, vlas en peulvruchten wisselen elkaar af, gescheiden door lage hagen en smalle greppels. Boomgaarden met wilde appels en peren flankeren de nederzetting. In de verte tekenen donkere bosstroken zich af: bronnen van brandhout, jachtwild en bouwmateriaal. Tussen de velden slingert een zandpad — een voorloper van de latere Romeinse heerweg.
Wist je dat…
✅ Lössgrond, een fijnkorrelig door wind afgezet bodemtype, uitzonderlijk vruchtbaar is. Het vochtvasthoudend vermogen maakt het ideaal voor de landbouw.
✅ Emmertarwe een oude tarwesoort is, die al 3000 jaar geleden in Europa werd verbouwd. Een stevige kafhuls, net als bij spelt, biedt bescherming tegen ziekten en plagen.
Een gemeenschap telt enkele tientallen bewoners. Woningen zijn rond of langgerekt, gebouwd met vlechtwerk, leem en dikke rieten daken. Het interieur bestaat uit:
👉🏾 Een eenvoudige lemen vloer, met een centrale haard — een bron van warmte en verbondenheid.
👉🏾 Houten banken en bedden, bedekt met dierenhuiden — sober, praktisch, eenvoudig en afgestemd op het dagelijkse leven.
Rond de open erven bevinden zich:
👉🏾 Bijgebouwen: Graanschuren, stallen voor vee en eenvoudige werkplaatsen voor ambachten zoals smeden en weven, vormen een vast onderdeel van de nederzetting.
👉🏾 Omheiningen: Lage houten hekwerken en palissades houden het vee binnen en roofdieren buiten.
Rook van haardvuren kringelt traag uit de dakopeningen. Het leven is eenvoudig maar functioneel en diep verweven met het ritme van de seizoenen.
Het dagelijks leven is sterk gericht op landbouw en veeteelt. Op de erven lopen varkens vrij rond, terwijl koeien grazen op open weiden, begeleid door jonge clanleden. Schapen worden gehouden voor hun wol, die dient als grondstof voor kleding. De akkers worden bewerkt met houten ploegen, soms verstevigd met ijzer om de zware lössgrond beter te doorbreken.
De taken zijn verdeeld:
👩🌾 Vrouwen spinnen en weven op verticale weefgetouwen.
👨🏭 Mannen smeden verfijnde sieraden en ijzeren werktuigen: messen, sikkels, speerpunten en zwaarden.
Via ruilhandel met naburige nederzettingen komen zout, vuursteen en luxeproducten uit verre streken — zoals wijn en bronzen voorwerpen — in de gemeenschap terecht.
Net buiten de nederzetting verwijst een lage grafheuvel naar de rustplaats van een stamhoofd of vooraanstaande krijger, bijgezet met wapens, sieraden en wellicht een drinkhoorn.
Om de geesten gunstig te stemmen, worden op gezette tijden offers gebracht — een pot graan, een stuk vlees.
Een heilige houten paal, rijkelijk versierd met fijn houtsnijwerk en gewijd aan een lokale godheid of beschermgeest, siert het erf van de dorpsoudste.
De gemeenschap is opgebouwd rond familieclans, elk lid heeft een duidelijke plaats in de sociale hiërarchie. Aan het hoofd staat een dorpsoudste of stamhoofd, die optreedt als leider van de gemeenschap en als spiritueel bemiddelaar. Hij heeft gezag over dagelijkse beslissingen en vervult een centrale rol in het contact tussen mensen en goden.
Belangrijke kwesties worden besproken rond het haardvuur, waar ook verhalen over voorouders, mythische helden en goddelijke tekens van generatie op generatie worden doorgegeven. Deze mondelinge traditie vormt het collectieve geheugen van de gemeenschap en versterkt de onderlinge verbondenheid.
🎶 Muziek speelt een rituele rol: eenvoudige fluiten, trommels en rammelaars begeleiden feesten, overgangsrituelen en seizoensvieringen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt gegeten en gedronken uit aardewerk, versierd met symbolische motieven die verwijzen naar natuurkrachten, voorouders of goddelijke wezens.
In het pre-Romeinse landschap waar later Hakendover zou ontstaan, is het leven zwaar, maar de gemeenschap leeft in diepe verbondenheid met het ritme van de seizoenen. Wat ooit een kruispunt in het Romeinse wegennet zal worden, is nu nog een kleine agrarische wereld — geworteld in traditie, samenwerking en spirituele diepgang, verbonden met naburige nederzettingen via zandpaden en gedeelde gebruiken.
Het is een tijd van eenvoud en verbondenheid — een voorbode van het contact en de ingrijpende veranderingen die met de komst van de Romeinen in aantocht zijn.
